بررسی وضعیت مالی دانشگاه ها در اتاق فکر مدل مرکز پیشرفت

به گزارش ایسنا، دکتر ایمان افتخاری در چهل و نهمین نشست از سلسله نشست های تحریک آمیز مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، گفت: پژوهش های نوآورانه چند رشته ای و میان رشته ای برای رفع نیازها و حل مشکلات اساسی جامعه.

مدرس پژوهشگاه علوم پایه ادامه داد: هندسه موسسات علمی و فناوری در ایران و آمریکا بسیار با یکدیگر متفاوت است. لایه واسط بین موسسات علمی و فناوری در ایران بسیار بزرگتر از موسسات علمی در ایالات متحده است. در عین حال بودجه این موسسات در آمریکا کاملاً مشخص و قابل توجه است. این بودجه عددی 90 میلیارد از 4400 میلیارد دلار کل بودجه این کشور است. این رقم نشان می دهد که حدود دو درصد از کل بودجه ایالات متحده به بخش علم و فناوری اختصاص دارد. مؤسسات علمی در ایالات متحده دارای ویژگی هایی مانند بودجه خاص، نهادهای واسطه کمتر و مأموریت های خاص هستند. در حالی که هندسه موسسات علمی و فناوری در ایران بسیار شلوغ تر و کارآمدتر و با بودجه های بسیار کمتر است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: تامین مالی دانشگاه های آمریکا از طریق موسسات خیریه، بنیادها، هدایا و درآمد دانشگاه ها و پژوهشگران بالغ بر 90 میلیارد دلار است که توسط موسسات وابسته به آمریکا به موسسات علمی و فناوری آمریکا تزریق می شود. ” کمک هزینه های دانشجویی نیز به صورت شهریه به مؤسسات آموزش عالی بازگردانده می شود.

وی ادامه داد: در سال 2018 حدود 50 میلیارد دلار از سوی موسسات خیریه آمریکایی به دانشگاه ها پرداخت شد و مجموع بودجه ای که برای پژوهش در موسسات علمی و فناوری دانشگاه های آمریکا صرف شد، 84 میلیارد دلار بود، اما تامین مالی در ایران کاملا متفاوت است. شهریه دریافتی دانشجویان علاوه بر بودجه دولتی شامل بودجه دانشگاه نیز می شود. تعداد کمی از دانشگاه ها هدایایی دریافت می کنند که نقش بسیار کمی در بودجه آنها دارد. موسسه وقف نیز در دانشگاه ها بسیار پایین است. بودجه های مالی دانشگاه ها نیز در قالب سازوکارهای غیرمستقیم به دو صورت است. یکی به صورت شهریه ای است که از دانشجویان دریافت می شود و دیگری بودجه ای است که به عنوان پژوهش دریافت می شود.

افتخاری خاطرنشان کرد: چالش های نظام تامین مالی آموزش و پژوهش دانشگاه ایران شامل ابزارهای مالی محدود به ابزارهای دولتی و سهم پایین بودجه های غیررقابتی نسبت به بودجه های رقیب است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: حرکت به سمت تدبیر شماره 11 بدون توجه به آسیب شناسی های انجام شده به تعویق می افتد و این تدبیر در حد حرف باقی می ماند.

در بخش دوم این نشست، دکتر حسین سالار آملی، رئیس موسسه چرخه نوآوری مرکز ارتقای الگوی اسلامی ایرانی گفت: با بسیاری از سخنان دکتر افتخاری موافقم. تقسیم کار ناکافی و عدم استقلال دانشگاه ها از جمله مواردی است که به آن اشاره می کنم. پرداخت بورسیه دانشجویی توسط صندوق مربوطه کمکی به دانشگاه ها و دانشجویان است، اما من نگران حذف برخی از افرادی هستم که توانایی بالایی ندارند، اما تمایل زیادی برای ادامه تحصیل در دانشگاه دارند.

معاون وزیر علوم در امور بین الملل تصریح کرد: جایگاه شورای عالی گردش مالی در روند توسعه فناوری به مشکلات مالی کمک کرده است. علاوه بر این، دخالت بیش از حد شورای عالی انقلاب فرهنگی در امور دانشگاه های کوچک و نظام آموزش عالی از دیگر نقاط ضعف نظام آموزش عالی است. جایگاه شورای عالی ATF و شورای عالی انقلاب فرهنگی در بهبود روند موجود بسیار حائز اهمیت است. مقام معظم رهبری، رئیس جمهور و اساتید دانشگاه نیز انتظار دارند که شورای عالی سطح را از پایین ترین سطح فعلی به بالاترین سطح برساند.

مدرس دانشگاه صنعتی امیرکبیر خاطرنشان کرد: در اکثر دانشگاه های اروپایی برخلاف دانشگاه های آمریکایی، استرالیایی و انگلیسی، دانشجویان شهریه ای دریافت نمی کنند، اما دولت مرکزی، محلی و اتحادیه اروپا بودجه دانشگاه های این کشورها را تامین می کنند. اتحادیه اروپا در چارچوب برنامه موسوم به Horizon، حدود 85 میلیارد یورو به دانشگاه های اروپایی تزریق کرده است و پیش بینی می شود بین سال های 2021 تا 2027، 100 میلیارد یورو دیگر را به صورت رقابتی به دانشگاه های اروپایی تزریق کند.

وی بیان کرد: یکی از ضعف های دانشگاه های ایران عدم رقابت و عدم پرداخت بودجه در قالب رقابت و عملکرد دانشگاه است. در سال 1400 دولت باید حدود 27 هزار میلیارد تومان به دانشگاه ها و پژوهشگاه ها پرداخت می کرد که هنوز پرداخت نشده است. این معادل 1 میلیارد دلار در بودجه یک دانشگاه کوچک در بریتانیا است. ایران در مقایسه با دانشگاه های بریتانیا هزینه زیادی برای دانشگاه نمی پردازد.

رئیس مرکز تحقیقات چرخه نوآوری ارتقای الگوی اسلامی ایرانی خاطرنشان کرد: وی در نظام تامین مالی کلان با چالش هایی مانند عدم وجود بخش خصوصی برای رقابت کیفی با دانشگاه ها، پایین بودن شهریه دانشگاه ها و نبود سیستم رقابتی مواجه است. پرداخت های دولتی ارتش و پلیس می توانند مهم ترین نهادهایی باشند که به دانشگاه ها دستور تحقیق می دهند و درآمد دانشگاه ها را افزایش می دهند، اما این موسسات این کار را از طریق موسسات تحقیقاتی خود انجام می دهند.

سالار عاملی با ابراز تأسف گفت: در کشور ما نیازی به علم و دانش در بین مسئولان نیست. از استانداران و فرمانداران گرفته تا صدا و سیما و کتب دعای جمعه، خود را توانمند می دانند و نیازی به کسب دانش جدید ندارند. گویی مسئولان در ایران فریاد می زنند که نیازی به علم و دانش نیست. نقش دولت در نظام ملی فناوری، به ویژه در خرید فناوری توسط دولت که بر سیستم مالی دانشگاه تأثیر گذاشته، ضعیف است.

انتهای پیام/